بررسی اندیشه دفاع در شاهنامه و مقایسه آن با شعر چهار تن از شاعران دفاع مقدس

شاهنامه ی فردوسی، دایره المعارف بزرگ فرهنگ و اندیشه ی ایرانیان است که اساطیر، پهلوانی ها و بخشی از تاریخ ایران زمین را در بر دارد. شاهنامه، در طول تاریخ، عاملی مهم در حفظ زبان و فرهنگ قوم ایرانی بوده است. بخش عمده ی شاهنامه، شامل توصیف نبردهای ایرانیان در مقابل دشمنان مهاجم است. از طرف دیگر، در دوره ی معاصر، وقوع انقلاب اسلامی و به دنبال آن، جنگ تحمیلی، تأثیری عمیق بر ادبیات ایران گذاشت که در اشعار شاعران معاصر به طور چشمگیری انعکاس یافت. در این پژوهش، اندیشه ی دفاع در شاهنامه با اشعار چهار تن از شاعران دفاع مقدس (نصرالله مردانی، سید حسن حسینی، قیصر امین پور و محمدرضا عبدالملکیان)، با استفاده از روش های کتابخانه ای و اِسنادی، مطالعه و فیش-برداری مقایسه شد. به این منظور، سروده ها از سه جنبه ی: «شرایط (تاریخی- سیاسی و ادبی) سرایش، کیفیّت و تأثیرگذاری خود آثار»، « محتوا، مضامین و درون مایه های آن ها» و «شیوه ی دفاع و فلسفه ی آن»، بررسی شدند. نتایج این بررسی نشان می دهد که: «بیشترین تأثیر سروده های چهار شاعر دفاع مقدس، تحریک و تهییج رزمندگان و وحدت بخشی به اقشار مختلف مردم، در خلال جنگ تحمیلی بوده است. این آثار، سرشار از مضامین مذهبی و فاقد ساختار منسجم و زبان هنری قوی هستند. دفاع، رویکرد ایدئولوژیک دارد و محدود به زمان یا سرزمین معینی نیست». شاهنامه، علاوه بر معرفی و حفظ زبان و فرهنگ ایرانی، دارای سبک هنری فاخر است. دفاع در شاهنامه، مبتنی بر واقع گرایی و ارزش های انسانی است و مهم ترین درون مایه، دفاع از سرزمین ایران است.